Saturday, October 23, 2010

Сүйрэл рүү

Хувь хүн төдийгүй улс орны хөгжил дэвшлийн гол хүчин зүйл эрдэм мэдлэг билээ. Харин боловсрол бол уг эрдмийг зааж сургах процесс гэдгийг хэн хүнгүй мэднэ. Баян чинээлэг, эрх мэдэлтэй, нэр төртэй амьдрахыг хүсдэггүй хүн нэг ч байхгүй. Харин энэ бүхэн боловсролоос хамааралтай гэдгийг эрүүл ухаантай хүн болгон ухаардаг байх.
Алт, мөнгийг уул мэт овооловч
"А" үсэг сурсанд хүрэхгүй ээ гэж.
Боловсролын талаар бодож, санаа зовж явдаг зүйлүүдээ бичмээр санагдаж, ийнхүү блогдоо тэмдэглэж сууна. Гэвч Монголын улсын боловсролын талаар биш, "сүйрэл" рүү явж байгаа төрөлх аймаг, сумынхаа боловсролын талаар. Магадгүй таны нутгийн нөхцөл байдалтай адилхан ч юм бил үү.
Манай аймаг Төгсөлтийн Ерөнхий Шалгалтын "Хамгийн муу үзүүлэлт" номинацийн төлөө өрсөлдөж, дундаж дүнгээрээ сүүлийн хэдэн жил дараалан улсд тэргүүлж, жил өнгөрөх тусам амжилтаа баталснаар зогсохгүй, улам л ахиулж олны танил болоод байгаа билээ. Энэ амжилтаас гадна арга хэмжээ авч, залруулмаар дутагдлууд тоолж баршгүй...
Намайг анх хичээлд орохдоо багш нар нь мэдлэг, туршлагатай, сурагчид нь жигд онц болон сайн сурлагатай, дарга нь дарга шиг, бүх юм байх ёстойгоороо байлаа. Жил өнгөрөх тусам "улс төржилт, туйлшрал"-ын улмаас бүх юм хувиран өөрчлөгдөж, бууран доройтсоор.
Манай аймагт найман настай балчраас наян настай буурал хүртэл улс төрөөр амьсгалж, гэр бүл, эхнэр нөхөр, хамаатан садан, хөршүүд, байгууллага хамт олны харилцаанаас авахуулаад ажил хэрэг, үүрэг хариуцлага, соёл урлаг, худалдаа наймаа гээд бүх зүйл улс төрөөс хамаарч байна. Ажилд орохдоо мэдлэг чадвар нь биш өөрийнх нь болон ар гэрийнхний намын үзэл бодол нь хамгийн гол шалгуур болно. Сонгууль дөхөх тусам энэ шалгуурыг давж л байвал ажлын байр нь бэлэн гэсэн үг. Харин энэ шаардлагыг хангадаггүй нэг нь ажлаа хийж чадаагүй мэтээр нэрлэгдсэн шалтгаанаар ажлаасаа хөөгдөж таараа. Үүний улмаас сургуулиуд мэдлэг, чадваргүй хатуухан хэлбэл бичиг үсэгт ч тайлагдаагүй багш нараар дүүрлээ. Ийм багшаар хичээл заалгасан сурагчид юу л болох бол.
Бүх төрийн албан хагчдыг намаас чөллөө, аттестатчлал явууллаа. Энэ нь зөв санаачлага, цагаа олсон арга хэмжээ боловч яг үнэндээ ямар ч өөрчлөлт гараагүй. Хэдхэн мянган хүн амтай сумын хувьд хэн нь ямар намыг дэмждгийг нь мэдэхэд намын үнэмлэхийн ямар ч шаардлага үгүй. Сумын засаг дарга аль намынх байна, тус сумын байгууллаггуудын бүх дарга, ихэнх албан хагчид тэр намынх байна гэсэн үг. Сумын засаг дарга нарт дээрээсээ "мөнгө тараах" хэмжээний л эрх олгож байхад, өөрсдөө эзэн хаан шиг сүр бадрааж, сургууль, цэцэрлэг зэрэг боловсролын байгууллагуудыг өөрийнхөө эрх ашгийг хамгаалах хэрэгсэл болгож яваа бол, захирал мэтийн албан тушаалтнууд тархигүй хүн буюу засаг даргын virtual роботын үүрэг гүйцэтгэж, ард иргэд нь улс төрөөс өөр бодож санах юмгүй, хүүхдээ ч хүмүүжүүлэх, боловсролд нь анхаарах цаг завгүй амьдрана. Энэ шударга бус байдлыг эсэргүүцгчид, сөрөг хүчнийх нь ч мэдээж байгаа. Гэвч гэр бүлээ тэжээхийн тулд "Сохрын газар сохор, ... " гэгчээр орчиндоо дасан зохицно, эс тэгвээс цөллөгдөнө. Харин эрхэм "ихэр гурван" гишүүн маань үүрэг хариуцлагаа ч ухаарч амжаагүй яваад байх шиг.
Энэ бүхний үр дүнд боловсрол, боловсролыг дагаж ирээдүй сүйрэл рүү...

(Төрөлх нутгаа муулъя гэж биш, бусдад уриалж, хувь нэмрээ оруулцгаая, сэрцгээе гэж л үүнийг бичлээ. Үнэн үг ямагт гашуун байдаг аа гэж)

Wednesday, October 20, 2010

Намайг үнэхээр орхиод явлаа гэж үү?!

Программист хүний хувьд файлуудаас нь илүү нандин, үнэтэй зүйл гэж байхгүй байх. Миний хувьд лав тийм. Project-үүд алт, class-ууд мөнгө шиг л... JAR, EXE, SQL файл гээд бүгд эрдэнэсүүд. Манай улсд ч IT сайн хөгжөөгүй болохоор хүмүүс сайн ойлгохгүй л байх. Файлын үнэ цэнэ байтугай программист гэж ямар мэргэжилтэн, юу хийдгийг нь мэддэг хүн ч ховор бололтой. Хөдөө орон нутгийн малчдыг бүү хэл хотын оюутнууд, сэхээтнүүд хүртэл программист гэж юу юм, юу хийдэг юм бэ? гэж асуугаад байдаг нь гутармаар ч юм шиг. Ихэнх хүмүүсийн төсөөлөлд программист гэхээр Word-ист, Excel-ист, Photoshop-ист эсвэл компьютерийн засварчин мэт дүр зураг байдаг. Надаас олон хүн яг ингэж асуудаг. Би ойлгуулах гээд хичнээн хичээдэг ч ямар ч үр дүн гардаггүй. Би ажлаасаа голдуу 8, 9 гэж харьдаг юм л даа. Хүмүүс тэгээд "Ийм орой болтол юу хийдэг юм бэ, бичих юм(Word, Excle дээр) тийм их байгаа юм уу?" гэж асуухаар ямар их уур хүрдэг гээч. Хэлэх үг ч олддоггүй. Би мэргэжилдээ, бас ажилдаа маш их дуртай болохоор ч юм уу, надад энэ хорвоод программистаас сайн мэргэжил байхгүй юм шиг санагддаг. Их ажиллана, ачаалал ихтэй, ажлаа амждаггүй, гэр бүл, найз нөхөддөө цаг гаргаж чадахгүй, цалин ч их биш, гэхдээ л би ажилдаа хайртай. Ингэхэд миний ажил танд уйтгартай, хийхээргүй муу ажил мэт санагдсан уу? Огт үгүй шүү. Давуу тал нь бүр ч их. Сайхан хамт олон, тохитой орчин, юм сурах боломж, ажлын кайф гээд л...
Бичих гэж байсан сэдвээсээ бүр холдоод явчихжээ. Устсан файлдаа буцаад оръё. Өчигдөр нэг бүтэлгүй өдөр байлаа. Ер нь миний хувьд зарим өдрүүд тэр чигээрээ бүтэлгүй байдаг. Гэхдээ Exception шиг хааяа л тохиолддог байсан юм даг. Сүүлийн үед харин бүтэлгүйдлийн цикль хурдан давтагдаад ч байх шиг. Хамаг бие даалт, курсын ажил, дадлагын тайлан, хичээллүүд, ном лекцүүд, дуу, кино клип, бусад цуглуулсан материалууд, хөгжүүлэлт хийгдэж байгаа программууд гээд л бүх юмаа устгуулчлаа. Хугацаа нь дөхөж байгаа маш чухал нэгэн Project бас бусад найзуудын хамт хорвоогийн мөнх бусыг үзүүллээ. Тэрээр компаний Project учраас намайг, миний ажлыг, миний файлуудыг хамгийн сайн ойлгодог хүнд албаар устгуулсанд хичнээн хармсаад ч буцаж ирэхгүй болохоор шөнөжингөө сууж арай гэж дөхүүллээ. Харин одоо нойр хүрээд ажлаа түр завсарлуулаад тэмдэглэл хөтөлж сууна. Эцэст нь хэлэхэд энийг хэнд ч биш зөвхөн өөртөө л зориулж бичлээ.